Geletterdheid voor iedereen
Geletterdheid: leren lezen en schrijven. Dit is iets wat niet vanzelfsprekend aangeboden wordt aan een kind dat niet of nauwelijks kan praten. Wanneer het echter níét aangeboden wordt, kan het kind ook niets leren over geschreven taal.
In het PODD-boek wordt vaak een letterverdeling van een toetsenbord genomen om later de omgang met een tablet of een computer te vergemakkelijken.
Jane Farrall, een zeer deskundig taal- en spraaktherapeut uit Australië, heeft hierover onlangs een inspirerende workshop gegeven, met dank aan de Pitt Hopkins Stichting en de Vereniging Angelman syndroom Nederland!
Communicatie vindt altijd en overal plaats en heeft vele functies, zoals het uiten van gevoelens, discussiëren, vragen stellen en grapjes maken. Het begrijpen van geschreven taal is ook een vorm van communicatie. Met het oog op zelfstandigheid en socialecontacten speelt geletterdheid een grote rol. Taal is overal om ons heen en we kunnen niet meer zonder internet. We gebruiken het om iets op te zoeken, voor Facebook, voor WhatsApp.
Geletterdheid is nodig om kennis te vergaren en te delen, ervaringen te delen, contacten te onderhouden, nieuwe contacten te leggen en nog veel meer. Kortom, het is onmisbaar en in staat zijn om te lezen en schrijven kan een isolement voorkomen.
Ik werk inmiddels alweer vijf jaar als begeleider van twee fantastische kinderen met het Angelman syndroom, waarvan vier jaar binnen het onderwijs. Ik ben een van de gelukkigen die in 2016 een intensieve cursus bij Jane heeft kunnen volgen in Engeland en nu een verkorte cursus hier in Nederland. De enige manier om te weten te komen of een kind kan leren lezen en schrijven, is om geletterdheidinstructie te krijgen. Het sociale netwerk, waar ik als begeleider een onderdeel van ben, kan deze mogelijkheden aanbieden. Als het kan, is het goed om zo vroeg mogelijk te starten met het aanbieden van ondersteunde communicatie en geletterdheid, om zo veel mogelijk te kunnen voordoen en herhalen.
Maar Jane heeft ook gemerkt dat het nooit te laat is om te beginnen. Maar hoe pak je dat aan? Jane vertelt enthousiast over de inzet van ondersteunde communicatie en The Four Blocks-methode. Die bestaat uit vier blokken (letters, klanken, taal, context) gericht op lezen en schrijven, die dagelijks ingezet kunnen worden om kinderen te enthousiasmeren tot geletterdheid en stappen te nemen om zich hierin te ontwikkelen. Essentieel is dat kinderen het gevoel krijgen dat zij een schrijver zijn. Van daaruit kan alles ontstaan, nadenken over wat je gaat schrijven, hoe leuk het is om te kunnen lezen. De kinderen werken met letters, klanken en woorden, het alfabet, betekenisvol lezen, herhalen met veel variatie, het ontdekken van eigen interesses, ontwikkelen van een innerlijke stem (omdat ze niet kunnen spreken), schrijven om echte redenen, leren dat alles wat je zegt geschreven kan worden. Dit zijn onderwerpen die aan bod zijn gekomen.
Het is een workshop vol met praktische handvatten die ik direct kan inzetten op school. Erin Sheldon heeft voor de vereniging een mooie aanvullende workshop gegeven door stil te staan bij het Angelman syndroom.
Hierin kwamen onder meer aan de orde:
- wat zijn de verwachtingen van de ouders voor hun kind, van hun omgeving?
- wat zijn onze verwachtingen als begeleider?
- de omgang met apraxie, dyspraxie, angsten en agressie.
- het belang van ondersteunde communicatie en haar ervaring hiermee.
Als kersje op de taart heeft ze na afloop voor belangstellenden nog verteld over de aanpak van geletterdheid en ondersteunde communicatie binnen een bestaand onderwijsprogramma.
Zoals D. Yoder voor ISAAC-NF in 2000 al schreef: “No student is too anything to be able to read and write.”
Enkele veelzeggende dia’s uit de presentatie van Erin Sheldon op 24 mei j.l.
DIA EEN: Kinderen die niet kunnen spreken zijn de enigen die geacht worden een nieuwe taal te leren zonder dat iemand deze spreekt met hen, voor hen, of om hen heen. | DIA TWEE: spreken tegen kinderen die niet kunnen spreken, en verwachten dat ze leren om foto's of symbolen te gebruiken om terug te communiceren, is als Duits spreken tegen kinderen en verwachten dat ze Frans leren. |
Dank voor alle handvatten, Jane en Erin. Laten wij het mogelijk maken!
Nieuwsbrief nummer 7 Vereniging Angelman Syndroom 2017, published on 1 Aug 2017
